De biericonen der Lage Landen

Klassiekers onder de Belgische- en Nederlandse bieren.

“Ik heb zeer goed ontwikkelde zintuigen en proef nog steeds iedere dag ‘mijn’ bier”, aldus mevrouw Rosa Merckx , brouwster van de vroegere brouwerij Liefmans.

“Extreme smaken zijn vermoeiend, blijvende bieren hebben steeds een balans”, aldus Hedwig Neven meesterbrouwer van Duvel-Moortgat.

Deze en andere pakkende uitspraken, boeiende verhalen en anekdotes geven extra kleur aan de onlangs verschenen publicatie ‘De biericonen der Lage Landen’. Na een bierkeuring in 2015 spraken brouwer Toon van den Reek en bierauteur en internationaal keurmeester Jan Machiel van Bragt met weemoed over de ‘klassiekers’ onder de bieren in België en Nederland, die nog steeds bestaan en van hoge kwaliteit zijn.

In de inleiding worden tal van ’klassiekers’ van de afgelopen 30 tot 40 jaar opgesomd, die door bierliefhebbers aan Toon en Jan Machiel zijn doorgegeven. Velen zullen deze bieren herkennen en volop waarderen om hun smaakrijkdom. De Belgische- en Nederlandse brouwers die deze bieren brouwen worden vervolgens in geuren en kleuren geportretteerd en extra aandacht krijgen uiteraaard hun ‘klassiekers’. Aan de hand van boeiende verhalen van maar liefst 28 Belgische-, 8 Nederlandse biericonen en een internationale biericoon als Michael Jackson komen we veel te weten over hun rol in de bevordering van de biercultuur. Het zijn niet allemaal brouwers die aan het woord komen, maar we maken ook kennis met kastelein Piet de Jongh van De Beyerd in Breda, gastvrouw Daisy Claeys van café Brugs Beertje in Brugge, bierkok Stefaan Couttenye, bierverkoper Charles Fontaine en het werk van de bierauteurs Michael Jackson en Hendrik Verlinden.

De rij ‘klassiekers’ wordt geopend met brouwer Jan Adriaensens van Trappistenbrouwerij Westmalle en eindigt met de inmiddels overleden brouwer Pierre Celis van het populaire Hoegaarden witbier. Nederland is vertegenwoordigd met Leo Brand van Christoffel bier, de Brand brouwerij met Brand Up en Brand Imperator, brouwerij ’t IJ met Kaspar Peterson, de Gulpener brouwerij met Gulpener Dort, Château Neubourg en Mestreechs Aajt, brouwerij La Trappe, Harry Vermeer (één van de eerste brouwers van speciaalbier bij La Trappe), Toon van den Reek (Magnus Grand Prestige, later Hertog Jan Grand Prestige geheten) van de vroegere Arcense Bierbrouwerij en kastelein Piet de Jongh. Grote en kleine Belgische brouwerijen passeren de revue zoals bijvoorbeeld Duvel Moortgat met een veelheid van merken, Bush, Rodenbach, Het Anker en kleine brouwerijen zoals De Ryck, Strubbe, De Dolle Brouwers en Strubbe. Niet te vergeten de charmante mevrouw Rosa Merckx, de eerste brouwster van België.

De geuze is goed vertegenwoordigd met biericonen als Frank Boon, Jean-Pierre van Roy (Cantillon) en Armand Debelder (Drie Fonteinen), die vanuit hun jarenlange ervaring en passie hun bieren toelichten. De trappistenbieren van Chimay, La Trappe, Orval, Rochefort en Westmalle en de brouwers krijgen ook ruimschoots aandacht. Brouwer Jean-Marie Rock de vroegere brouwmeester van Orval (”Brett is geen speelgoed”), is jarenlang bezig geweest om het licht zurige karakter weer terug in Orval te krijgen en met succes. Zijn gedrevenheid en toewijding zet hij tegenwoordig voort in het brouwen van het bier Monsieur Rock.

Auteur Toon van den Reek richtte de Arcense bierbrouwerij in 1981 op. Zijn gedrevenheid als brouwer leidde tot verschillende soorten bier, waarvan de Grand Prestige als paradepaard gold. Toon wilde een trappistachtig bier, waarvan de smaak moest liggen tussen Rochefort 10 (iets te gebrand) en Chimay Spéciale (iets te vlak). Na verschillende brouwsels samen met mede-auteur Jan Machiel, die toen een oriënterende stage in de brouwerij liep, ontstond dit door velen zeer gewaardeerde zware donkere bier. “Laatst heb ik nog een flesje Grand Prestige van 1981 gedronken. Verschrikkelijk goed. Tegenwoordig is de Grand Prestige nog steeds het paradepaardje van de huidige Hertog Jan brouwerij”, aldus Toon.

Meesterkok Stefaan Couttenye van ’t Hommelhof in Watou is zonder twijfel één van de eerste professionele bierkoks van België, die met talloze verrassende culinaire creaties heeft bewezen hoe verschillende soorten bier op harmonieuze wijze met gerechten samengaan. Zijn gerecht Carpaccio van kabeljauw gemarineerd in Poperings Hommelbier met zure room, is daar een goed voorbeeld van (p.239). Kastelein en bierpionier Piet de Jongh van De Beyerd in Breda kan met trots terugblikken op zijn loopbaan in bier. De Beyerd was het eerste café in Nederland waar Hoegaarden witbier, La Chouffe, Christoffel en Liefmans van de tap verkrijgbaar zijn geweest. Toen Piet het café van zijn schoonouders overnam ging hij persoonlijk bij de Belgische brouwerijen langs op zoek naar ‘pareltjes’ voor zijn vele gasten. Na 40 jaar ‘Belgische Bierweek’ vindt dit gevarieerde en levendige evenement nog elk jaar plaats. Net zo gedreven als Piet de Jongh is de sympathieke Desi Claeys van Brugs Beertje die haar gasten heeft laten genieten van vele verrassende en bijzondere bieren in haar inmiddels overgedragen knusse café in Brugge.

Enthousiast geworden door de vele levendige beschrijvingen van de biericonen, zou ik nog door kunnen gaan met het verwijzen naar zoveel andere mensen die op hun manier hebben bijgedragen aan het bevorderen van de Belgische- en Nederlandse biercultuur. Oordeelt u als lezer zelf door dit zeer aan te bevelen en rijk geïllustreerde boek aan te schaffen en met aandacht te lezen, al of niet vergezeld van één van de smaakvol beschreven bieren.

In de inleiding spreken Toon en Jan Machiel over ‘klassiekers’ onder de bieren, die nog steeds volop in België en Nederland worden gedronken. Ze hebben uit de veelheid van biericonen uiteraard een keuze moeten maken. Ik vraag me na lezing af welk criterium of welke criteria beslissend zijn geweest voor de uiteindelijke keuze. Er zullen ongetwijfeld bierliefhebbers zijn, die bijvoorbeeld Alfred van Roy en Jan Toye (Palm Breweries), Jean-Luc van Honsebrouck (Castle Brewery) en brouwerijen als Huyghe, Bosteels, Lefebvre, Vanderghinste, Van Steenberge en Westvleteren hebben gemist. Wat Nederland betreft denk ik aan bijvoorbeeld brouwerij De Hemel (Herm Hegger) en de Friesche brouwerij Us Heit (Aart v.d.Linden). Afgezien van deze kanttekening heb ik volop genoten van de verhalen van de geportretteerde biericonen.

Jan Machiel van Bragt en Toon van den Reek: De Biericonen der Lage Landen. Zwijndrecht 2017 Birdy Publishing bv Paperback editie 300 pag. ISBN 9789 491052040 Prijs 19,95. Te bestellen bij de webshop van het blad BIER! Magazine (www.biermagazine.nl) en de boekhandel.

Han Hidalgo