Bier. Wegwijs in het bierlandschap van nu.
Mijn belangrijkste streven is geweest om u een praktische handleiding te bieden, waarmee u zelf(standig) op reis kunt gaan door wat ik liefkozend Bierland noem.
Bierland is geen vastomlijnd gebied, maar een plekje in mijn hart.
Als geen ander is bierauteur en biersommelier Rick Kempen op de hoogte van de recente ontwikkelingen op het gebied van bier en biercultuur in Nederland en de omringende landen. Zijn jarenlange ervaring en kennis worden op een vlotte manier beschreven in zijn publicatie Bier. Wegwijs in het bierlandschap van nu. Rick is vooral gefascineerd door het vakmanschap, de creativiteit en de passie van veel brouwers, die erin slagen consumenten te laten genieten van allerlei soorten bier. Rick wil zijn eigen visie op en gedachten over bier en alle randverschijnselen met de lezers delen. Het Nederlandse bierlandschap is nog nooit zo gevarieerd geweest als nu. Rick wijst de lezers op onderhoudende wijze de weg in Bierland. De weg begint met de geschiedenis van het bier gevolgd door hoofdstukken als biersoorten, bierproeven, bierbehandeling , bier bewaren, bier aan tafel, bier en gezondheid en eindigt met bier en de toekomst.
Om een weloverwogen oordeel te kunnen geven over de inhoud van de publicatie is het goed op de hoogte te zijn van Rick zijn keuzes. De beschreven bierstijlen zijn bewust beperkt en overzichtelijk gehouden voor het grote lezerspubliek. De publicatie bevat geen smaakbeschrijvingen van bieren. Er bestaan al genoeg boeken met afbeeldingen hierover. Bovendien stelt Rick: Smaak is dermate persoonlijk dat ik u hoogstens wil helpen uw smaak onder woorden te leren brengen zodat u uw eigen smaakvoorkeur leert kennen(p.16). Deze publicatie bevat ook geen brouwerijbeschrijvingen.
Kennis, ervaring, beleving, betrokkenheid en passie, staan centraal in de beschrijvingen. Een grote mate van betrokkenheid, waarbij Rick de geschiedenis en traditie niet uit het oog verliest. Rick schrijft zoals hij praat: vlot, welbespraakt, soms ironisch, zonder persoonlijk te worden. Deze stijl leidt tot levendige beschrijvingen en allerlei wetenswaardigheden, die duidelijk worden toegelicht. Kortom, een publicatie die we van harte kunnen aanbevelen.
In het hoofdstuk Bier in de tijd komen enkele biermythes en bierbroodjes aap naar voren, die Rick met verve ontzenuwt. Mythes zoals: Donker bier is altijd zwaar en sterk, Ons bier is ambachtelijk gebrouwen, Gebrouwen naar authentiek recept, Kleinschalig gebrouwen bier is beter dan industrieelbier, Van biergist krijg ik altijd en enorme kater en Speciaalbier. Wat betreft dit laatste benadrukt Rick al jaren dat alle bier speciaal is (p.106).
In vogelvlucht somt Rick in het hoofdstuk Bierculturen en bierlanden de verdiensten van landen als België, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Tsjechië en het revolutionaire Amerika op. Volkomen terecht wijst Rick op de verdiensten van een bierland bij uitstek als België: Zonder de gevarieerde Belgische biercultuur zou het nu maar een dorre bedoening zijn in Bierland.
In het hoofdstuk Biersoorten nader beschouwd schotelt Rick op duidelijke wijze de meest gangbare biersoorten voor. Geen voer voor bierologen of zythologen, maar voor liefhebbers die een wegwijzer willen hebben om op verantwoorde wijze een keuze te maken uit het gevarieerde bierlandschap. Rick geeft duidelijke informatie over de manieren van het maken van alcoholvrij bier (p.165). Voorkeuren van Rick komen ook naar voren: Ik hou erg van een goede pils en verwacht dat wij gouden tijden tegemoet gaan(p.136). Wie Rick kent ziet hem in Proeflokaal In de Wildeman, liefkozend door Rick aangeduid als het kluphuis, genieten van menige smakelijke pilsener zoals bijvoorbeeld Jever. Vol lof is Rick over een niet onder te brengen bier in de opsomming van biersoorten, namelijk Orval (p. 167).
Erg informatief zijn de passages over hoe je aan de hand van etiketten het bier ontcijfert. Gevolgd door de veel praktische tips voor het serveren en bewaren van bier en de invloed van temperatuur, lucht en licht, glaswerk en glasverzorging op bier. Informatief zijn ook het schema en de voorbeelden voor het zo goed mogelijk combineren van verschillende biersoorten met gerechten (p. 260). Bij het combineren is een relativerende opmerking op zn plaats: Een koningskoppel voorspellen is moeilijker de meeste hebben zich als bij toeval aan ons gepresenteerd, aldus Rick (p. 259). De genoemde voorbeelden zijn een aansporing om zelf aan de slag te gaan en te ontdekken wat het beste beantwoordt aan de eigen smaakverwachting en smaakbeleving.
De toekomst voor bier in Nederland ziet er volgens Rick rooskleurig uit. Er is meer keuze, meer diversiteit en toenemende kwaliteit. Bierconsumenten zijn zich ten volle hiervan bewust en profiteren volop hiervan. Rick is zich ervan bewust dat er ook reële bedreigingen en gevaren zijn. Denk in dit verband aan de beperkte verkoopmogelijkheden vn kleine brouwerijen (p.99) en de macht van de megabrouwers (p. 286). Rick toont zijn optimisme als hij stelt dat we rond 2020 vast meer dan 750 bier producerende bedrijven zullen hebben, waarvan de meerderheid een brouwcafé zal zijn (ter plekke wordt bier gebrouwen, dat vooral in het bijbehorende proeflokaal wordt gedronken). Wat betreft het bieraanbod zal de standaard zijn: Pilseners, Wit- en Weizen bieren, India Pale Ales en andere aromatische bieren (welke precies?), zullen gekoeld worden aangeboden in de winkel. Zijn oproep om te kiezen voor bieren van kleine, lokale brouwers, zal door zeer veel bierliefhebbers worden ondersteund.
In 2017 zijn diverse publicaties over bier verschenen, waaronder Dit is een boek over bier van Raymond van der Laan, Verloren bieren van Roel Mulder, Wat je als bierliefhebber moet weten van Fiona de Lange en Bier aan tafel van Arvid Bergström. Deze auteurs geven vanuit hun kennis, ervaring en betrokkenheid hun visie en menig over verschillende facetten van bier. Rick komt met zijn visie en mening vanuit een rijke ervaring, onderbouwde en vlot leesbare manier in zijn nieuwe publicatie. Op de omslag van de publicatie staat te lezen: Het enige boek dat je nodig hebt om bierexpert te worden. Met alle respect voor de verdiensten van Rick , maar deze toevoeging lijkt mij eerder afkomstig als pakkende boodschap van de uitgever.
Rick Kempen: Bier. Wegwijs in het bierlandschap van nu. Amsterdam, 2017. Uitgeverij Ambo/Anthos. 299 pag. Paperback editie. ISBN 9 789 026 339417. Prijs 20,00
Han Hidalgo